Er gaan verschillende verhalen en meningen rond over rauwe melk, een product dat je bij veel zuivelboerderijen met een melktap of boerderijwinkel vindt. Sommigen zweren erbij omdat het volgens hen boordevol gezonde voedingsstoffen zit. Anderen waarschuwen juist voor de risico’s en wijzen op de mogelijke gevaren van een bacteriële besmetting. Rauwe melk roept dan ook veel vragen op. Wat is het precies, waarom kiezen mensen ervoor, en is het gezonder dan de melk uit de supermarkt? In dit artikel duiken we dieper in de wereld van rauwe melk en ontrafelen we de feiten en fabels.
Melk uit de supermarkt
Melk uit de supermarkt is bewerkt om het veilig en houdbaar te maken. De bewerking gaat als volgt: bij pasteurisatie wordt de melk 15 seconden verhit tot 72 graden Celsius. Dit helpt om schadelijke bacteriën, zoals salmonella, listeria en E. coli, te doden. Hierdoor blijft de melk langer goed, terwijl veel van de oorspronkelijke smaak en voedingswaarde behouden blijft. Na pasteurisatie wordt de melk verder bewerkt door deze te homogeniseren. Hierbij worden de vetbolletjes in de melk kleiner gemaakt en gelijkmatig verdeeld, wat zorgt voor een gladde textuur. Vervolgens, wordt het vetgehalte aangepast: de melk wordt gescheiden in magere melk en room. Hierdoor is het mogelijk om verschillende soorten melk te produceren, zoals magere melk en volle melk.
Tot slot, ondergaan houdbare melkproducten ook UHT (Ultra Hoge Temperatuur) verhitting. Hierbij wordt de melk slechts 2 tot 5 seconden verhit tot maar liefst 135 graden Celsius, waardoor nog meer bacteriën worden gedood. Dankzij deze techniek blijft de melk veel langer houdbaar, tot wel enkele maanden, zolang de verpakking dicht blijft.
Rauwe melk
Rauwe melk is melk die rechtstreeks van de koe, geit of schaap komt, zonder dat deze is bewerkt. Daarom wordt rauwe melk vaak ook verse melk genoemd. In tegenstelling tot melk uit de supermarkt heeft rauwe melk geen processen zoals pasteurisatie of homogenisatie ondergaan. Bij pasteurisatie kunnen sommige voedingsstoffen deels afbreken. Omdat rauwe melk onbewerkt is, zitten er nog enzymen, probiotica en vitamines in die mogelijk minder aanwezig zijn in bewerkte melk. Dit is een van de redenen waarom rauwe melk vaak wordt geprezen om de mogelijke gezondheidsvoordelen.
Daarnaast wordt deze melk ook niet gehomogeniseerd. Dit betekent dat de vetbolletjes hun natuurlijke vorm behouden. Hierdoor kan er na een tijdje een roomlaag bovenop de melk ontstaan. Dit komt doordat de vetbolletjes samenklonteren en naar boven drijven. Rauwe melk heeft hierdoor vaak een vollere en romigere smaak. Iets wat veel mensen kenmerkend en lekker vinden.
Verder, omdat de vetbolletjes niet gelijk verdeeld zijn, kan de melk wat minder egaal ogen. De fles melk even schudden helpt om de room weer te mengen.
Tot slot, let wel op dat rauwe melk beperkter houdbaar is, vaak maar een paar dagen. Je kan altijd even bij de boerderijwinkel vragen hoe lang je de melk kunt bewaren.
Het verschil tussen melk uit de supermarkt en verse melk
Zoals eerder genoemd, wordt rauwe melk vaak gezien als de gezondere optie vanwege het hogere gehalte aan voedingsstoffen. Het Voedingscentrum beschouwt deze stelling echter als onvoldoende onderbouwd. Belangrijke voedingsstoffen zoals eiwitten, calcium, vitamine B2 en vitamine B12 komen in vrijwel dezelfde hoeveelheden voor in zowel rauwe melk als melk uit de supermarkt (Voedingscentrum, z.d.). Enkele waardes kunnen hoger zijn bij rauwe melk, maar het verschil is niet significant (Mullie, 2024). Daarnaast zouden veel van de gestelde gezondheidsvoordelen bij rauwe melk nog niet goed bewezen zijn (Voedingscentrum, z.d.).
Het Voedingscentrum wijst er verder op dat het drinken van rauwe melk meer risico’s met zich meebrengt. Omdat er geen pasteurisatie heeft plaatsgevonden, zijn er geen bacteriën uit de melk verwijderd. Dit vergroot het risico op bacteriële voedselinfecties. Daarom wordt het voor kwetsbare groepen afgeraden om rauwe melk te drinken, zoals ouderen, mensen met een verzwakt immuunsysteem, zwangere vrouwen, baby’s en jonge kinderen (Voedingscentrum, z.d.). Het Voedingscentrum adviseert bovendien om deze melk eerst te koken voor consumptie, omdat dit de bacteriën doodt (Voedingscentrum, z.d.).
Melk uit de supermarkt is bewerkt, wat inhoudt dat de mogelijk schadelijke bacteriën via deze bewerkingsprocessen zijn verwijderd uit de melk.
Nieuwe wetgeving
Om de risico’s van rauwe melk in te perken, zijn er vanaf 1 januari 2025 nieuwe regels voor rauwe melk en melktappen. Boeren moeten door een onderzoeksbureau meer hygiënecontroles uitvoeren en zo iedere maand aantonen dat er geen schadelijke bacteriën in hun melk zitten (Voedingscentrum, z.d.). Als de controles zes maanden achter elkaar goed zijn, dan kan de controle eens per twee maanden. Ook moet er duidelijk op de verpakking vermeldt worden dat het om rauwe melk gaat, dat het aan te raden is om het product te gebruiken op de dag van de aankoop en dat koken voor consumptie aan te raden is (NVWA, 2024; Voedingscentrum, z.d.).
Al deze maatregelen zijn bedoeld om de veiligheid van de consument te waarborgen. Dit maakt de verkoop van rauwe melk echter ook arbeidsintensiever. Het kan dan ook gebeuren dat jouw vertrouwde boerderijwinkel stopt met de verkoop van rauwe melk, omdat het niet meer rendabel is, of het zal stijgen in prijs.
Daarom zijn er mensen die deze nieuwe regels overbodig vinden of dat het ook anders had gekund. Veel boeren die rauwe melk verkopen controleren namelijk zelf de melk op bacteriën, of wordt dit – bijna dagelijks – gecontroleerd door de zuivelbedrijven die de melk van boeren afnemen. Veel boerderijen die rauwe melk verkopen leveren namelijk het merendeel van hun melk aan de zuivelbedrijven die de melk maken die in de supermarkt te koop is. En deze zuivelbedrijven testen de melk die ze ophalen bij de boer.
Conclusie
Farms Around geeft geen voedingsadviezen. We begrijpen dat ieders voedingspatroon anders is en dat er geen ‘one size fits all’ is. Het is wel handig om te weten wat het verschil is tussen melk uit de supermarkt en rauwe melk. Misschien vindt de ene persoon de smaak van rauwe melk lekkerder, terwijl een ander liever supermarktmelk drinkt vanwege juiste de smaak hiervan of bijvoorbeeld een zwakkere gezondheid. Het is echt afhankelijk van de persoon. Zoals bij alles wat je eet en drinkt, is het belangrijk om je gezonde verstand te gebruiken. Drink je liever rauwe melk? Doe het dan wel bewust.
Zoek je meer suggesties en tips over lokale producten en leuke uitjes, kijk dan bij onze tips. Hier vind je bijvoorbeeld dit artikel over 10 leuke boerderijwinkels rondom Amsterdam voor heerlijk lokaal zuivel. Of kijk op onze kaart voor meer boerderijwinkels, melktaps en andere locaties met lokale producten! Benieuwd naar waar en wanneer er streekmarkten en open dagen bij boerderijen zijn, bekijk onze evenementen kalender.
TIP: Volg de Farms Around Instagram voor foto en videoreportages van nieuwe boerderijwinkels en andere locaties met lokale producten!
Bronnen
Mullie, P. (2024, december 26). TikTok raadt rauwe melk onterecht aan. Gezondheid en Wetenschap. Geraadpleegd op 26 december 2024, van https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/tiktok-raadt-rauwe-melk-onterecht-aan
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). (2024, november). Nieuwsbrief eisen rauwe melk verkoop 2025. https://cokz.nl/wp-content/uploads/2024/11/nieuwsbrief-eisen-rauwe-melk-verkoop-2025-2-A.pdf
Voedingscentrum. (z.d.). Is rauwe melk gezond? Voedingscentrum. Geraadpleegd op 26 december 2024, van https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/is-rauwe-melk-gezond-.aspx#:~:text=Het%20is%20niet%20overtuigend%20aangetoond,er%20ziekmakende%20bacteri%C3%ABn%20in%20zitten